τα 2 συνέδρια του Φλεβάρη

(στάλθηκε για δημοσίευση στον ΔΙΑΠΛΟΥ)


Το Φλεβάρη, με διαφορά μιας βδομάδας, πραγματοποιήθηκαν τα συνέδρια των δύο μεγάλων κομμάτων της Αριστεράς[1]. Πριν περάσουμε σε ένα σχολιασμό των αποφάσεων τους, και σε μια ανάλυση του τι αυτές σηματοδοτούν, θα αναφερθούμε σύντομα στις δυο μερίδες της εργατικής τάξης και σε βασικά χαρακτηριστικά τους. Αυτό θα μας βοηθήσει εν πολλοίς να ερμηνεύσουμε την πολιτική και θεωρητική κατάσταση των δύο κομμάτων και των κειμένων που αναλύουμε.


1.για τις δύο μερίδες της εργατικής τάξης.

Οι εξελίξεις της τελευταίας τριακονταετίας στο σύστημα του καπιταλισμού, εξελίξεις που πιστεύουμε δικαιολογούν την θέση για ένα νέο στάδιο, επέφεραν σημαντικές αλλαγές στο χαρακτήρα της εργατικής τάξης. Κατά την γνώμη μας διαμορφώνονται τουλάχιστον δυο διακριτές μερίδες: μια παραδοσιακή, με τα χαρακτηριστικά του λεγόμενου φορντικού τρόπου παραγωγής, που έρχεται από το προηγούμενο στάδιο του καπιταλισμού, και μια σύγχρονη, με ανώτερο μορφωτικό επίπεδο, και χαρακτηριστικά του λεγόμενου τογιοτισμού, ή μεταφορντισμού, που σχηματίζεται[2] κυρίως στο νέο στάδιο του καπιταλισμού. Κάθε μερίδα έχει και το δικό της κόμμα. Το θεωρητικό και πολιτικό του επίπεδο, τα οργανωτικά χαρακτηριστικά, ακόμα και η στρατηγική και ταχτική, ανταποκρίνονται σε γενικές γραμμές στα αντίστοιχα χαρακτηριστικά της μερίδας που εκπροσωπεί.

Το ΚΚΕ εκφράζει σε γενικές γραμμές την παραδοσιακή μερίδα, ο ΣΥΡΙΖΑ την σύγχρονη[3]. Είναι εντυπωσιακό το πώς τα προγραμματικά στοιχεία κάθε κόμματος αντανακλούν τα χαρακτηριστικά κάθε μερίδας.


2. ΚΚΕ: θεωρητικοποίηση του καθυστερημένου σοσιαλισμού.

Το ΚΚΕ κάνει ένα βήμα εμπρός σε σχέση με την συνομωσιολογία. Το καινούργιο σχήμα που την αντικαθιστά είναι η διαπάλη «οπορτουνισμού» και «συνεπών» δυνάμεων. Το σχήμα αυτό παίρνει τέτοια σημασία στην θεωρία και πολιτική του που ανάγεται σε καθοριστικό σε όλες τις φάσεις της πολιτικής πάλης. Σήμερα πχ είναι η θεωρητική βάση της εμφυλιοπολεμικής αντιμετώπισης των άλλων δυνάμεων της Αριστεράς. Το ΚΚΕ αδυνατεί να βγάλει βαθύτερα συμπεράσματα για τις αντιφάσεις του σοσιαλισμού, την διαλεκτική παραγωγικών σχέσεων-δυνάμεων, την πολιτική οικονομία, το εποικοδόμημα. Αντί να κρίνει τα όποια θεωρητικά του σχήματα με βάση την πραγματική εμπειρία σοσιαλιστικής οικοδόμησης, αντίστροφα κρίνει το τι έγινε με το αν συνάδει με τα θεωρητικά σχήματα που διετύπωσαν δεκάδες χρόνια πριν οι Μαρξ-Λένιν, αλλά κυρίως ο Στάλιν. Το χειρότερο κατά την γνώμη μας δεν είναι η άκριτη δικαιολόγηση των μεθόδων και της πρακτικής ενός «καθυστερημένου σοσιαλισμού»[4], αλλά η θεωρητικοποίηση τους και η αναγωγή τους σε γενικές νομοτέλειες, άρα εφαρμόσιμες στο μέλλον.

Για τις αιτίες της ανατροπής:

· Έτσι λοιπόν η ιστορία του σοσιαλισμού είναι η ιστορία της διαπάλης «οπορτουνισμού» και «συνεπών» δυνάμεων. Ποιος κρίνει ποιος είναι συνεπής ή οπορτουνιστής; Φυσικά η ηγεσία του ΚΚΕ. Κάθε διαφορετική άποψη, που σε γενικές γραμμές αντανακλά την διαφορετική κατάσταση μερίδας ή ομάδας εργαζομένων, κηρύσσεται οπορτουνιστική. Η διαφορετική άποψη κηρύσσεται εχθρική, και σε πολλές περιπτώσεις θεωρείται σαν ο κύριος εχθρός. Άλλο αν κατά καιρούς οι ίδιες δυνάμεις και αντιλήψεις κατατάσσονται εναλλάξ από εδώ ή από εκεί. Ας πούμε η Κανέλλη σήμερα φυσικά είναι συνεπής. Αύριο, κατά πάσα πιθανότητα, θα είναι οπορτουνίστρια. Έτσι η διαφορετική άποψη δεν αντιμετωπίζεται με πολιτική και ιδεολογική διαπάλη, αλλά με καταστολή. Όπως σωστά αναφέρθηκε στον προσυνεδριακό διάλογο το κράτος χρησιμοποιήθηκε στην εσωκομματική διαπάλη.

· Έχουμε αναπτύξει αλλού[5] μια προβληματική για την μη ωριμότητα του κομμουνισμού όχι μόνο στην καθυστερημένη Ρωσία, αλλά και για την μη ωριμότητα του γενικά τον 20ο αιώνα, όσον αφορά την υλική βάση της μηχανικής παραγωγής. Και άλλοι ερευνητές έχουν αναπτύξει μια παρόμοια προβληματική.[6] Αντίθετα η πλειοψηφία των μαρξιστών αλλά και των οργανώσεων, θεωρούν, ακόμα και σήμερα, υπερώριμο τον κομμουνισμό στην Ρωσία του 1917, αλλά παράλληλα καταδικάζουν τις μεθόδους που επιλέχτηκαν (σαν σταλινισμό). Αυτό φυσικά συνιστά αντίφαση. Όσο πιο καθυστερημένη είναι η χώρα τόσο πιο πολύ θα χρησιμοποιηθεί βία και καταναγκασμός. Το ΚΚΕ από αυτή την άποψη είναι πιο συνεπές. Αφού επιλέχθηκε η στρατηγική του αδύνατου κρίκου, και της οικοδόμησης σοσιαλισμού σε μια καθυστερημένη χώρα, με λιγότερο από 20% μισθωτούς, με ένα ωκεανό μικροαστών, ή καλλίτερα μικροαγροτών, που αντιτίθονταν στον σοσιαλισμό, η μαζική τρομοκρατία ήταν μονόδρομος. Σε συνθήκες έλλειψης δημοκρατικών παραδόσεων, που οι πολιτικές διαφορές λύνονταν ένοπλα, και με πρόθεση εξόντωσης του αντιπάλου, μπορεί κανείς να εξηγήσει το κύμα μαζικών εκκαθαρίσεων ακόμα και της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, που ας σημειώσουμε ακολουθούσε ίδιες μεθόδους και αν είχε επικρατήσει κάπως έτσι (ίσως μόνο σε διαφορετική έκταση) θα έλυνε τα ζητήματα. Αλλού είναι το ζήτημα. Ότι αποδείχτηκε ότι έτσι, οικοδομείται ίσως ένας αυταρχικός σοσιαλισμός του στρατώνα, αλλά αυτό δεν μπορεί να πετύχει, τουλάχιστον όχι στον 21ο αιώνα και όχι σε αναπτυγμένες χώρες. Αυτό το απλό συμπέρασμα όμως δεν μπορεί να το βγάλει το ΚΚΕ. Και έτσι αναγκάζεται να διατυπώσει θέσεις που δεν στέκουν: όπως ότι αποδείχτηκε η ανωτερότητα του σοσιαλισμού (ακριβώς το αντίθετο, δυσφημίστηκε η ιδέα του στις πλατύτερες μάζες), ότι μπορεί να οικοδομηθεί σε μια χώρα και μάλιστα όχι την πιο αναπτυγμένη όπως η Ελλάδα (εξ ου και η θέση για αποδέσμευση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού προσδοκά εμείς να χτίζουμε σοσιαλισμό και οι κουτόφραγκοι να βασανίζονται ακόμα με τον καπιταλισμό), ότι υπήρχε ανώτερου τύπου δημοκρατία (καταλαβαίνοντας την αντίθεση αστικής και εργατικής δημοκρατίας μηχανιστικά, και μη μπορώντας να καταλάβει ότι η εργατική δημοκρατία δεν μπορεί να πάει πίσω από τα στοιχειώδη τυπικά αστικά δικαιώματα[7]). Φυσικά κανένα κόμμα δεν μπορεί να κατακτήσει με αυτές τις μεθόδους την ηγεμονία, άρα απομένει η ωμή βία[8] (που θεωρητικά στρέφεται κατά της αστικής τάξης, αλλά στην πράξη κατά κάθε διαφορετικής άποψης). Τέλος όσον αφορά τα αξεπέραστα προβλήματα και τις αντιφάσεις της πρώιμης σοσιαλιστικής οικοδόμησης, δεν τα θεωρεί αποτέλεσμα του ανώριμου της προσπάθειας, αλλά νομίζει ότι μπορούσαν να ξεπεραστούν με μια φυγή προς τα εμπρός: βουλησιαρχική και πρόωρη εισαγωγή των κομμουνιστικών σχέσεων, που κατά την γνώμη του αποτελούσε το κύριο διακύβευμα της πάλης «οπορτουνιστών» και «συνεπών».

· Τέλος πως εξηγεί την τελική επικράτηση του «οπορτουνισμού»; Εδώ νομίζουμε ότι το κείμενο ξεφεύγει από τα όρια της σοβαρότητας: οι οπορτουνιστές επικράτησαν λόγω των …απωλειών στις ταξικές μάχες και τον πόλεμο, λόγω της λειψής μαρξιστικής μόρφωσης(!), λόγω της εξάρτησης από τους αστούς ειδικούς, λόγω τεχνικής καθυστέρησης, και φυσικά και της ιμπεριαλιστικής πίεσης. Έτσι άθελα του το ΚΚΕ οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η επικράτηση του «οπορτουνισμού» ήταν λίγο πολύ προδιαγεγραμμένη.



Ο σοσιαλισμός του ΚΚΕ:

· Απόρροια των βασικών αντιλήψεων του ΚΚΕ για ένα σοσιαλισμό που δεν έχει ωριμάσει, δεν μπορεί να ηγεμονεύσει, και θα επιβληθεί όχι με βάση την θέληση της πλειοψηφίας αλλά την θέληση μιας οργανωμένης μερίδας της εργατικής τάξης, στηριγμένης στην βία και καταστολή[9] είναι και μια σειρά θέσεις όπως: η θεσμοθέτηση του καθοδηγητικού ρόλου του ΚΚ, που δεν κατακτάται αλλά επιβάλλεται, με μονοκομματικό πολιτικό σύστημα.[10] Η οργάνωση όλης της κοινωνίας στη βάση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Η (επικίνδυνη) αναφορά για ανάγκη κατάργησης της μικροαστικής συνείδησης (λες και η συνείδηση αλλάζει με διοικητικά μέτρα). Η ετσιθελική εφαρμογή κομμουνιστικών μέτρων, σαν αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων, ανεξάρτητα από την ωριμότητα των παραγωγικών δυνάμεων. Η ισοπέδωση των αμοιβών ήδη από τα αρχικά στάδια.[11] Η άμεση σχεδόν κατάργηση όλης της καπιταλιστικής αλλά και μικροαστικής ιδιοκτησίας. Η πολιτικά ακατανόητη θέση για πλήρη εθνικοποίηση της γης (ακόμα και της μικροαγροτικής). Η αυτοδύναμη οικονομική ανάπτυξη (θέση που την εποχή της διεθνοποίησης-παγκοσμιοποίησης φαίνεται εντελώς εξωπραγματική).


Ο κομμουνισμός του ΚΚΕ:

· Η διαφορά με τον σοσιαλισμό περιορίζεται στην διανομή. Ακόμα και ο Μαρξ πριν 150 χρόνια στην κριτική του προγράμματος της Γκόττα χαρακτήριζε σαν χυδαίο τον σοσιαλισμό που περιορίζεται στην διανομή παραβλέποντας τον τρόπο παραγωγής. Όμως στην προβληματική του ΚΚΕ δεν υπάρχει η αυτοματοποίηση, η απελευθέρωση της εργασίας και η μετατροπή της σε ζωτική ανάγκη[12]. Έτσι ειδοποιός διαφορά είναι η πλήρης ικανοποίηση των αναγκών. Ποιών αναγκών; Προφανώς καταλαβαίνοντας το ουτοπικό της πλήρους ικανοποίησης όλων των αναγκών, κάνει λόγο για «πραγματικές» και επιστημονικά καθοριζόμενες ανάγκες, αφήνοντας μεγάλο περιθώριο για αυθαιρεσία και διοικητικό-γραφειοκρατικό καθορισμό.

· Συνδέει την τελική νίκη του κομμουνισμού όχι με αντικειμενικές αιτίες όπως την δημιουργία αντίστοιχης υλικής βάσης (αυτοματοποίηση), και την απελευθέρωση της εργασίας, αλλά με την κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση, κάτι που όχι μόνο συνιστά ιδεαλισμό, αλλά και περικλείει τον κίνδυνο αυταρχικού ελέγχου της συνείδησης. Κάνει ειδική αναφορά στο ότι δεν αναγνωρίζει διαφορά μεταξύ τυπικής και πραγματικής κοινωνικοποίησης, δηλαδή μεταξύ σοσιαλισμού και κομμουνισμού.


συμπεράσματα:

· Αν σταθεί κανείς στα σημεία κριτικής μας (και φυσικά υπάρχουν και πολλά άλλα στο κείμενο, αλλά ο χώρος δεν επιτρέπει να αναφερθούν) μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το ΚΚΕ όχι μόνο δεν μπορεί να προσφέρει στην υπόθεση του σοσιαλισμού, αλλά και ο ρόλος του είναι αρνητικός. Εμείς όμως έχουμε μια διαφορετική άποψη. Το ΚΚΕ είναι σταθερά υπέρ του σοσιαλισμού, φυσικά όπως τον γνώρισε και τον καταλαβαίνει. Υπέρ του κλασσικού μαρξισμού, αν και με μια σχηματοποιημένη ανάγνωση. Το ΚΚΕ δεν είναι ούτε μικροαστικό ούτε ρεφορμιστικό κόμμα. Απλά αντανακλά την θεωρητική και πολιτική κατάσταση μιας μερίδας της εργατικής τάξης, φθίνουσας ποιοτικά αλλά όχι κατ΄ ανάγκην ποσοτικά (διότι η χειρωνακτική εργασία στη βάση της μηχανικής παραγωγής παραμένει, και αναπαράγεται σε ένα βαθμό και στην βάση της αυτοματοποιημένης). Η κοινωνική συμμαχία για τον σοσιαλισμό πρέπει να περιλαμβάνει και αυτήν την μερίδα που προς το παρόν μάλιστα είναι πλειοψηφική. Και αν όπως είπαμε αδυνατεί να ανοίξει δρόμους στην θεωρία, έχει άλλα χρήσιμα χαρακτηριστικά: οργανωτικότητα, πείσμα, αγωνιστικότητα, πειθαρχία, που δεν τα έχει ή δεν τα έχει στον ίδιο βαθμό η άλλη, η σύγχρονη μερίδα. Φυσικά εναπόκειται στο ίδιο το ΚΚΕ το τι δρόμο θα διαλέξει. Όσο παραμένει στα σχήματα της πάλης κατά του «οπορτουνισμού», δυσκολεύει την ενότητα δράσης και μάλιστα αντικειμενικά παίζει ένα διασπαστικό ρόλο. Πιθανά να εξελιχθεί σε θετικότερη κατεύθυνση ιδεολογικά και πολιτικά αν η επαναστατική θεωρία ανανεωθεί πειστικά, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Επίσης στο σοσιαλιστικό αύριο έχει θέση στα πλαίσια του σοσιαλιστικού πλουραλισμού. Είναι μάλλον πρόωρο να προσπαθήσουμε να μαντεύσουμε από τώρα τι στάση θα κρατήσει, δηλαδή αν θα έχει μια στάση δημιουργική ή εχθρική όσον αφορά την διαδικασία προς τον σοσιαλισμό[13].


3. ΣΥΝ: ανοικτός σε δύο ενδεχόμενα.

Ο ΣΥΝ εκφράζει μια μερίδα της εργατικής τάξης που σήμερα είναι σε σύγχυση. Βρίσκεται υπό ριζοσπαστικοποίηση, αλλά σε ένα βαθμό και κάτω από αστική επιρροή. Αυτή την κατάσταση φαίνεται να αντανακλά σε γενικές γραμμές το πρόγραμμα του ΣΥΝ.


Τα θετικά στοιχεία:

Το πρόγραμμα κάνει λόγο για σοσιαλισμό. Αναφέρει επίσης ότι ο καπιταλισμός δεν βελτιώνεται:

«Στρατηγικός στόχος του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς είναι ο σοσιαλισμός, ο σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία, ο σοσιαλισμός στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στον κόσμο, ο σοσιαλισμός του 21ου αιώνα. Κοινή πεποίθηση όλων των συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ, όλων των δυνάμεων που συσπειρώνει, ενταγμένων και ανέντακτων, είναι ότι το οικονομικό και κοινωνικό σύστημα του καπιταλισμού συσσώρευσε και εξακολουθεί να συσσωρεύει μύρια δεινά για ολόκληρη την ανθρωπότητα και ότι ο σκληρός πυρήνας του -η απόλυτη προτεραιότητα του κέρδους- δεν επιδέχεται εξωραϊσμό».

Επίσης μιλάει για μια οικονομία των αναγκών στην θέση του καπιταλιστικού κέρδους. Μιλάει για μια διαφορετική κοινωνία με κριτήρια την απασχόληση (και μάλιστα ποιοτικές θέσεις εργασίας, μια πολύ ενδιαφέρουσα ιδέα), το περιβάλλον (και όχι την πράσινη καπιταλιστική οικονομία), την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών. Μιλά για ανακατανομή πόρων αλλά και εξουσιών, για δημοκρατικά και ατομικά δικαιώματα, για πολιτιστική αναγέννηση. Έχει μια σειρά επεξεργασμένες προτάσεις, που μπορούν να αρχίσουν να υλοποιούνται ανάλογα με τους αγώνες που θα αναπτυχθούν και τους πολιτικούς συσχετισμούς, από σήμερα. Και προτείνει ένα δημοκρατικό δρόμο, που θα επιβάλλει αλλαγές σύμφωνα με την θέληση της πλειοψηφίας, με κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες, που αρχίζει από σήμερα. Τέλος σημαντικό είναι ότι θεωρεί τον σοσιαλισμό σαν μια διεθνή υπόθεση, με διεθνείς περιορισμούς και παραμέτρους. Ως εδώ καλά.

Τα προβληματικά στοιχεία:

Όμως ο σοσιαλισμός παραμένει μια φράση, δεν περιγράφονται ούτε κατ ελάχιστον τα βασικά του χαρακτηριστικά (για κομμουνισμό δεν κάνει καθόλου λόγο). Ούτε κάνει λόγο για κατάργηση της μεγάλης καπιταλιστικής ιδιοκτησίας σαν προϋπόθεση για την κοινωνία που προτείνει. Κάποια σημεία μάλιστα δίνουν την εντύπωση ότι ο σοσιαλισμός του περιορίζεται σε κάποια κοινωνικά αγαθά (υγεία, παιδεία, κοινή ωφέλεια), ενώ τα υπόλοιπα αγαθά θα παράγονται στον καπιταλιστικό τομέα. Επίσης κάποια σε έναν ασαφή τρίτο τομέα (ούτε ιδιωτικό, ούτε κρατικό):

«Με αυτό τον τρόπο, συνδέουμε την πορεία ανάπτυξης της χώρας με τη συγκρότηση ενός δημόσιου τομέα που δεν θα είναι ούτε ιδιωτικός ούτε κρατικός και ο οποίος δεν θα αποσκοπεί στο κέρδος. Ο τομέας αυτός θα οργανώνεται υπό μορφές οικονομικής δραστηριότητας υβριδικές ή μεταβατικές -συνεταιρισμοί, ενώσεις, ταμεία αλληλοβοήθειας, αυτοδιαχειριζόμενες οικονομικές μονάδες, κοινοπραξίες, εταιρείες λαϊκής βάσης, επιχειρήσεις ειδικού κοινωνικού σκοπού κ.λ.π.- που μπορεί μεν να λειτουργούν υπό τους καταναγκασμούς του καπιταλιστικού πλαισίου αλλά με όρους, τρόπους και σκοπούς που θα το υπερβαίνουν. Στόχος τους είναι να ικανοποιούν τις κοινωνικές ανάγκες και όχι την κρατική ή την ατομική ιδιοτέλεια, ενόσω θα λειτουργούν με βάση είτε την αρχή «ούτε κέρδη ούτε ζημιές» είτε με πλεόνασμα, το οποίο όμως δεν θα αποτελεί πηγή πλουτισμού αλλά πόρο για τη διεύρυνση της παραγωγής, τη μείωση του κόστους και τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων αγαθών ή υπηρεσιών».


Εκτός προβληματικής επίσης παραμένουν οι έννοιες σχέδιο-αγορά, κοινωνικοποίηση, χρηματικές και εμπορευματικές σχέσεις, το μέλλον της εργασίας κτλ. Κρίσιμη είναι η αδυναμία κριτικής εξέτασης της εμπειρίας των κοινωνιών του πρώιμου σοσιαλισμού για την εξαγωγή συμπερασμάτων για το μέλλον, εκτός από την κάπως επιφανειακή (και αυτονόητη σήμερα) αντίληψη για την ανάγκη δημοκρατίας και ελευθερίας.


Προς τον σοσιαλισμό, ή την σοσιαλδημοκρατία;

Είναι φανερό ότι εδώ πρόκειται για ένα ημιτελές πρόγραμμα. Δεν είναι σίγουρο αν θα εξελιχθεί προς την κατεύθυνση του σοσιαλισμού, ή της αστικής διαχείρισης (της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας). Η εξήγηση που δίνει το ίδιο το κείμενο είναι ότι δεν θέλει να δεσμεύσει τους μελλοντικούς αγώνες με σχέδια που είναι υπό διαμόρφωση:

«Έχουμε πλήρη συνείδηση ότι η νέα οικονομία των αναγκών που προτείνουμε θέτει ένα πλήθος ερωτημάτων στα οποία δεν είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε ολοκληρωμένα. Δεν μπορούμε να προφητέψουμε τις μέλλουσες εξελίξεις και τις επιταχύνσεις ή τις επιβραδύνσεις του ιστορικού χρόνου, δεν μπορούμε να προδικάσουμε τους αγώνες που θα αναληφθούν και τη συλλογική πείρα που μέλλει να συσσωρευτεί συναφώς, δεν μπορούμε να προβλέψουμε τις θεωρητικές επεξεργασίες που θα απαιτηθούν»

Μετά από αυτές τις σημαντικές ελλείψεις για ένα πρόγραμμα αριστερού κόμματος, λίγη σημασία έχει το μέρος των συγκεκριμένων διεκδικήσεων, όπου συνυπάρχουν μια σειρά θετικές ιδέες[14], με άλλες προβληματικές, όπως η εντύπωση που δίνεται για υποσχέσεις υπερβολικής αύξησης του βιοτικού επιπέδου πέραν πάσης λογικής, οι προτάσεις για υπερχρηματοδότηση τομέων χωρίς πειστική υπόδειξη των πόρων, οι νεολουδίτικες απόψεις για τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, το χαΐδεμα των μικροαστικών στρωμάτων (αντί για περιορισμό της εκτεταμένης φοροδιαφυγής τους ο ΣΥΝ προτείνει και άλλες φοροαπαλλαγές), οι παροχές προς σχεδόν όλους (σε στυλ ΠΑΣΟΚ), μια κάπως ουτοπική μεταναστευτική πολιτική, μια υπερβολή στον προσανατολισμό σε κάποιες ομάδες όπως οι φυλακισμένοι κτλ.

Η αντιφατική φυσιογνωμία του ΣΥΝ, που επαναλαμβάνουμε αντανακλά τη μεταβατική κατάσταση της σύγχρονης εργατικής τάξης, φυσικά δεν πρέπει να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ο ΣΥΝ είναι ή θα εξελιχθεί σε ένα άλλο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Οι ταξικοί και πολιτικοί αγώνες και η εμπειρία που θα δίνουν στις κοινωνικές δυνάμεις που εκπροσωπεί, οι συμμαχίες του με άλλες μικρές οργανώσεις της ριζοσπαστικής αριστεράς, καθώς και η θεωρητική δουλειά που μπορεί να αναλάβουν δυνάμεις του χώρου του, μπορεί να τον οδηγήσουν σε παραπέρα ριζοσπαστικοποίηση[15] και θεωρητική-προγραμματική αποσαφήνιση. Αυτή θα είναι μια πολύ θετική εξέλιξη για την υπόθεση του σοσιαλισμού στην χώρα μας.



[1] Τον Απρίλη έγινε και η προγραμματική συνέλευση του ΣΥΡΙΖΑ, στα ίδια περίπου πλαίσια του ΣΥΝ.

[2] Για την ακρίβεια είναι υπό διαμόρφωση, ακόμα δεν κυριαρχεί ποσοτικά.

[3] Οι οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς στην Ελλάδα, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, σχετίζονται με ένα στενό κύκλο διανοουμένων και φοιτητών, και έχουν πολύ μικρή επίδραση στην ταξική και πολιτική πάλη.

[4] Έκφραση Λένιν και Μπουχάριν.

[5] Η επικαιρότητα του σοσιαλισμού τον 21ο αιώνα, ΔΙΑΠΛΟΥΣ τ.15/2006

[6] Πχ Ρούσης (ο Μαρξ γεννήθηκε νωρίς), ή και Catone (περιοδικό ΟΥΤΟΠΙΑ) με μια έννοια.

[7] Η Λούξεμπουργκ έκανε μια σχετική κριτική στους μπολσεβίκους, μη καταλαβαίνοντας ότι οι μπολσεβίκοι δεν θα μπορούσαν να σταθούν με δημοκρατικές μεθόδους, και ότι αναγκάστηκαν να καταργήσουν βασικές αντιπροσωπευτικές μορφές όπως η Συντακτική.

[8] Ο Λένιν θεωρητικοποίησε αυτήν την αντίληψη με το ιδεολόγημα ότι δεν μπορεί να κατακτηθεί η πλειοψηφία πριν κατακτηθεί η εξουσία. Φυσικά και δεν μπορεί σε συνθήκες που δεν έχει ωριμάσει η αναγκαιότητα του κομμουνισμού. Σε συνθήκες που ο καπιταλισμός πραγματικά (και όχι στο μυαλό μας) έχει φάει τα ψωμιά του, οι επαναστατικές ιδέες λογικά θα γίνουν ηγεμονικές, και η Αριστερά θα κατακτήσει την πλειοψηφία.

[9] Χαρακτηριστικά γίνεται λόγος και για αστικές αντιλήψεις εντός του κόμματος, οδηγώντας σε ένα καθεστώς ιδεολογικής τρομοκρατίας και αυτολογοκρισίας.

[10] Θέση που δέχτηκε κριτική από μια σειρά στελέχη όπως ο πρώην γραμματέας της ΚΟΑ Β. Καλαματιανός, που δεν εκλέχτηκε ούτε στην ΚΕ.

[11] Θέση που συγκέντρωσε την έντονη κριτική πολλών στον προσυνεδριακό διάλογο.

[12] Πιο αναλυτικά δες Πολίτη Διονύση: «κομμουνιστική προοπτική: πέρα από την ουτοπία…», στο http://dionisispolitis.blogspot.com/

[13] Ιστορικά έχουμε παραδείγματα κομμάτων που κράτησαν δημιουργική στάση σε διαδικασίες που δεν καθοδήγησαν τα ίδια, όπως το ΚΚ Κούβας, που συγχωνεύτηκε αργότερα με το κίνημα του Κάστρο, ή το ΚΚ Βενεζουέλας σήμερα.

[14] Όπως οι ποιοτικές θέσεις εργασίας, τα κριτήρια λειτουργίας των δημόσιων επιχειρήσεων, η οικονομία των αναγκών και συλλογικών αγαθών στην θέση του καπιταλιστικού κέρδους.

[15] Η επιθυμία του ΚΚΕ να στραφεί ο ΣΥΝ προς τα δεξιά (κεντροαριστερά), για να ηγεμονεύσει το ίδιο στην Αριστερά, είναι κοντόφθαλμη και άκρως επιβλαβής.