ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ

Τι να κάνουμε;

Το μικρό αυτό σημείωμα περιλαμβάνει κάποιες σκέψεις με αφορμή την εξαιρετική πολιτική συγκυρία. Κάποιες απόπειρες για θεωρητική τεκμηρίωση στοιχείων πολιτικής. Γράφτηκε εν θερμώ λίγες μέρες πριν τις εκλογές και ανοίγει μια συζήτηση για την επόμενη μέρα. Για έναν αντίστοιχο προβληματισμό δες http://www.aristerovima.gr/details.php?id=3454

Α)Τι ακριβώς συνιστά η αριστερή κυβέρνηση;

Η δυνατότητα της αριστεράς να πάρει την κυβερνητική (και νομοθετική) εξουσία, δεν συνιστά φυσικά κατάληψη του συνόλου της πολιτικής εξουσίας. Περισσότερο μάλιστα που δεν θα εξασφαλίσει την πλειοψηφία στο λαό αλλά θα στηρίζεται στον καλπονοθευτικό νόμο..

Όσο σημαντικές και αν είναι οι εξουσίες αυτές, φυσικά το σύνολο της πολιτικής εξουσίας θα ανήκει στην αστική τάξη: ο κρατικός μηχανισμός, η δικαστική εξουσία, ο στρατός, ή αστυνομία, η τοπική αυτοδιοίκηση, τα ΜΜΕ. Σημαντικές είναι οι δεσμεύσεις από την ΕΕ, που της έχει εκχωρηθεί μέρος της ανεξαρτησίας της χώρας, πράγμα αυτονόητο για μια συμμετοχή σε κάποια ολοκλήρωση, πολύ δε περισσότερο για μια σχετικά αδύνατη χώρα. Το σημαντικότερο κατά την γνώμη μου δεν είναι ότι οι βασικοί θεσμοί του αστικού κράτους θα είναι εχθρικοί, αλλά ότι και ο συσχετισμός των δυνάμεων στο λαό δεν είναι ευνοϊκός. Υπάρχει μεν μια αντιμνημονιακή πλειοψηφία, παραπέρα και σημαντικότερο μια χρεοκοπία του παραδοσιακού αστικού πολιτικού προσωπικού, μια αγανάκτηση για την απότομη χειροτέρευση του βιοτικού επιπέδου, αλλά συνυπάρχει σύγχυση, και κυριαρχούν αστικές και μικροαστικές απόψεις για την παραπέρα πορεία.

Ένα παράδειγμα: βασική προγραμματική θέση του ΣΥΡΙΖΑ, και βασικό εργαλείο αναδιανομής θα είναι η προσπάθεια χτυπήματος της φοροδιαφυγής. Ένα μεγάλο κομμάτι της -πέρα από το μεγάλο κεφάλαιο- αφορά και εκτεταμένα μικροαστικά στρώματα που φοροδιαφεύγουν συστηματικά. Καταλαβαίνουμε πόσο θα δυσαρεστηθούν -ακόμα και αν ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ- όταν θα κληθούν να πληρώσουν τους φόρους που τους αναλογούν.

Επίσης εκτός της πολιτικής, και το σύνολο της οικονομικής εξουσίας ανήκει στην αστική τάξη, πλην μερικών δημόσιων επιχειρήσεων, που και αυτές σήμερα διοικούνται και λειτουργούν σε όφελος της αστικής τάξης, και είναι δεμένες με χίλια νήματα με το κεφάλαιο. (ο σημερινός τρόπος λειτουργίας τους και η κακοδιοίκηση τους προσφέρουν το καλλίτερο επιχείρημα για την ιδιωτικοποίηση τους).

Β)Απέναντι σε αυτές τις δυσκολίες:

-το ΚΚΕ προεξοφλεί την αποτυχία του εγχειρήματος της αριστερής κυβέρνησης, και κάτι χειρότερο, στέκεται απέναντι, και στην ουσία στο πραγματικό δίλημμα μνημόνιο ή Αριστερά στην πράξη, πέρα από προθέσεις, πριμοδοτεί το μνημόνιο. Για το ΚΚΕ ή σοσιαλισμός (λαϊκή εξουσία το λέει), ή τίποτα.

Τι και αν στελέχη του σωστά διαμαρτύρονται για απομάκρυνση από το πρόγραμμα του που μιλά για ενδιάμεσες φάσεις με αντιιμπεριαλιστικά αντιμονοπωλιακά μέτωπα, για ταύτιση τακτικής και στρατηγικής, για σεκταρισμό και αυτοαπομόνωση. Τίποτα, το ΚΚΕ έχει αυτοπαγιδευτεί σε μια πορεία απομόνωσης από την εργατική τάξη, που σήμερα μπαίνει μαζικά στο προσκήνιο, εγκαταλείπει μαζικά τα αστικά κόμματα, και φυσικά προσπερνά την πολιτική του ΚΚΕ και το ίδιο το ΚΚΕ. 

-η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, χωρίς μια ρεαλιστική εκτίμηση της πολιτικής ωριμότητας των μαζών εγκαλεί το ΣΥΡΙΖΑ γιατί το πρόγραμμα του δεν είναι πιο προωθημένο¹. Θεωρητικός και πολιτικός παραλογισμός. Ακόμα και ο Π. Παπακωνσταντίνου που είναι ίσως η πιο προσγειωμένη φωνή στο χώρο αυτό, κινείται σε αυτή την κατεύθυνση, κάνει αφαίρεση από την πολιτική ωριμότητα των μαζών και συναρτά το πρόγραμμα αυθαίρετα από την θέληση των κομμάτων, ή των ηγεσιών². Χαρακτηριστικά κατηγορεί το ΣΥΡΙΖΑ ότι διαμορφώνεται από τον κόσμο που εκπροσωπεί αντί να τον ...διαμορφώνει! Λες και η πολιτική ωριμότητα δεν δημιουργείται με βάση την πείρα αλλά με βάσει την θέληση των κομμάτων. Ο Λένιν το έλεγε μπέρδεμα της πολιτικής με την παιδαγωγική.

Για να μην παρεξηγηθούμε: φυσικά και το κόμμα καθοδηγεί σε ένα βαθμό, διαμορφώνει πρόγραμμα, πολιτική, αλλά σε κάποια όρια που καθορίζονται από την συνείδηση των μαζών. Για αυτό υπάρχουν και τα μεταβατικά προγράμματα, η τακτική. Η τέχνη είναι να οδηγείς τις μάζες να διδάσκονται από την ίδια τους την πείρα.

ένα παράδειγμα: η μεγάλη πλειοψηφία σήμερα είναι, για λόγους που εξηγούνται εύκολα, υπέρ των ιδιωτικοποιήσεων. Ο αριστεριστής θα το αγνοήσει και με εκκλήσεις για γενικευμένες εθνικοποιήσεις, θα προσπαθήσει να πείσει με τα λόγια τις μάζες. Ο πραγματικός επαναστάτης θα πάρει την εξουσία με ένα 'ρεφορμιστικό' πρόγραμμα, χωρίς γενικευμένες εθνικοποιήσεις, θα επιλέξει μετά 3-4 δημόσιες επιχειρήσεις, θα τις εξυγιάνει, θα τις κάνει πρότυπο απόδοσης, λειτουργίας και κερδοφορίας, θα έχει δείξει στις μάζες τι σημαίνει δημόσιος τομέας, και τότε -και μόνο τότε- θα βάλει για λαϊκή έγκριση (πχ σε εκλογές) το ζήτημα των γενικευμένων εθνικοποιήσεων

Αλλά κάποιοι νομίζουν ότι στην πολιτική όσο “αριστερότερα” είναι τόσο καλλίτερα. Ακόμα κι αν το 'αριστερό' πρόγραμμα συγκινεί μερικές εκατοντάδες, άντε λίγες χιλιάδες, φοιτητές και διανοούμενους. Όχι, επαναστατικό είναι αυτό που μπορεί να κινητοποιήσει την πλειοψηφία.. Αν ήταν όπως τα φαντάζεται η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, οι μπολσεβίκοι δεν θα είχαν πάρει ποτέ την εξουσία, έχοντας τα 'αστικά' συνθήματα ειρήνη και γη στους αγρότες (και μάλιστα σε αντίθεση με το πρόγραμμα τους που μίλαγε για εθνικοποίηση και όχι μοίρασμα της γης). Ψιλοπράγματα ...οι “ρεφορμιστές” μπολσεβίκοι κέρδισαν την πλειοψηφία της εργατικής τάξης με δύο ταπεινά αστικά αιτήματα, με τα οποία πήραν την εξουσία. Ο ΣΥΡΙΖΑ μιλά για ακύρωση του μνημονίου που έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τον πυρήνα της πολιτικής της αστικής τάξης, το διεθνές κεφάλαιο, την ΕΕ, τον Ομπάμα κτλ, και όμως εγκαλείται για ρεφορμισμό! Θα ήταν για γέλια αν δεν ήταν για κλάματα³.

Η χειρότερη ενσωμάτωση είναι η απομόνωση από την εργατική τάξη, το χάσιμο της ικανότητας να κινητοποιείς τις μάζες, να χτίζεις πραγματικές πλειοψηφίες που να συγκρούονται με την ουσία της πολιτικής του κεφαλαίου, και μάλιστα σε συνθήκες έκτακτες, που θυμίζουν επαναστατική κατάσταση.

Και πράγματι η κατάσταση μοιάζει σε μεγάλο βαθμό επαναστατική . Οι από πάνω δεν μπορούν να κυβερνήσουν, χάνουν ραγδαία την νομιμοποίηση τους. Οι από τα κάτω δεν θέλουν να κυβερνηθούν όπως παλιά, εγκαταλείπουν μαζικά τα αστικά κόμματα. Και κατά χιλιάδες κινητοποιούνται, ανακαλύπτουν την πολιτική, δραστηριοποιούνται.. Και παράλληλα εμφανίζεται, σχεδόν από το πουθενά, ο υποκειμενικός παράγοντας, ο ΣΥΡΙΖΑ, που αν και σχετικά ανέτοιμος θεωρητικά, πολιτικά, οργανωτικά, πάντως βάζει θέμα εξουσίας, της κυβερνητικής σήμερα, ολόκληρης αύριο.

Γ) για την Ευρωπαϊκή Ένωση

Από διάφορες δυνάμεις μπαίνει σαν κριτήριο “αριστεροσύνης” η θέση για έξοδο από την ΕΕ. Εγκαλείται ο ΣΥΡΙΖΑ γιατί δεν προτάσσει την έξοδο. Κατ αρχήν ας υποθέσουμε ότι έχουν δίκιο και ότι η έξοδος είναι προαπαιτούμενο οποιωνδήποτε αλλαγών. Τι σημαίνει αυτόματα αυτό; Σημαίνει ότι αφού σήμερα το 85% των Ελλήνων είναι υπέρ της παραμονής, η Αριστερά δεν μπορεί να διεκδικήσει την κυβερνητική εξουσία και ότι πρέπει να περιοριστεί στην αντιπολίτευση. Ότι πρέπει να αφήσει την ΝΔ-ΠΑΣΟΚ να κάνουν κυβέρνηση, αν δεν θέλει να κυβερνήσει κόντρα στην θέληση της πλειοψηφίας. Βέβαια και να το ήθελε αυτό, η πλειοψηφία θα την έβαζε στην θέση της. Βλέπουμε λοιπόν ότι αυτή η θέση δίνει την πρωτοβουλία των κινήσεων στο αστικό μπλοκ και αυτοπεριορίζει την Αριστερά στην αντιπολίτευση. Τον απλό αυτό συλλογισμό δεν μπορούν να τον κάνουν κατά τα άλλα σοβαροί άνθρωποι⁴.

Αν λοιπόν, λέμε αν, είχαν δίκιο, η μόνη λενινιστική τακτική θα ήταν να πούνε: “σήμερα δεν βάζουμε θέμα εξόδου. Επειδή όμως πιστεύουμε ότι αυτό είναι ένα σοβαρό εμπόδιο στην πολιτική που θέλουμε να υλοποιήσουμε θα προσπαθήσουμε να κυβερνήσουμε, και θα φανεί αν η ΕΕ μας εμποδίζει ή όχι”. Έτσι ο λαός με την δική του πείρα θα έκρινε την ΕΕ από τον αν επιτρέπει ή εμποδίζει ώριμους στόχους που θέλει να υλοποιηθούν. Πάλι η αρχή ο λαός να διδάσκεται με την ίδια του την πείρα. Και όχι να μπει το κάρο πριν το άλογο.

Αλλά πάμε παραπέρα. Δεν καταλαβαίνουν ότι η έξοδος από το είναι ένα αστικό αίτημα, που προωθείται από μερίδες της αστικής τάξης που θα κερδίσουν από μια τέτοια εξέλιξη (εξαγωγείς, τομέας τουρισμού, εγχώρια βιομηχανική παραγωγή κτλ). Ο κόσμος της μισθωτής εργασίας σε συνθήκες αστικής εξουσίας, όχι μόνο δεν έχει τίποτα να κερδίσει, αλλά θα υποστεί -προσωρινά τουλάχιστον- μια παραπέρα ισχυρή συμπίεση προς τα κάτω του εισοδήματος και των δικαιωμάτων του. Θα χρεώσει την Αριστερά για αυτό , χωρίς να περιμένει την περίοδο της σχετικής ανάκαμψης, που θα έρθει αργότερα, και πιθανά με την καθοδήγηση των αστικών πολιτικών δυνάμεων Θα πρόκειται για ήττα ιστορικών διαστάσεων. “Θα είναι καταστροφή” είχε δηλώσει η Α Παπαρήγα, συνδέοντας τουλάχιστον την αποχώρηση με την λαϊκή εξουσία, δηλαδή τον σοσιαλισμό. Αλλά αυτή η αντίληψη βάζει από το παράθυρο την ιδέα του σοσιαλισμού σε μια χώρα. Ιδέα που κυριαρχούσε στο αριστερό κίνημα τον 20ο αιώνα, και χρεοκόπησε μαζί με την κατάρρευση του υπαρκτού. Εκτός και αν ακόμα χειρότερα, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ⁵ δεν μιλά για σοσιαλισμό σε μια χώρα αλλά για καπιταλισμό σε μια χώρα, πράγμα ακόμα χειρότερο την εποχή της παγκοσμιοποίησης και εντελώς ανιστορικό. Οι ολοκληρώσεις είναι ένα αντικειμενικό, προοδευτικό φαινόμενο, και διευρύνει την βάση σοσιαλιστικών μετασχηματισμών σε βιώσιμες εδαφικές και οικονομικές ενότητες.

Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι βαθιές αλλαγές, πολύ περισσότερο σοσιαλισμό, μπορεί να κάνει κανείς στην σημερινή ΕΕ. Αλλά δεν μπορεί να κάνει τέτοιες αλλαγές και να έχει μια βιώσιμη σύγχρονη οικονομία έξω από την αντικειμενική πορεία των οικονομικών ολοκληρώσεων, της παγκοσμιοποίησης.

Τι μένει λοιπόν; Πιο ρεαλιστική και εφικτή φαίνεται η πολιτική που προκρίνει την άμεση εφαρμογή αριστερών αλλαγών στα πλαίσια και σε σύγκρουση με την ΕΕ, και στο βαθμό που αλλάζει ο πανευρωπαϊκός συσχετισμός δυνάμεων, θα προχωρούν δημοκρατικά, σύμφωνα με την λαϊκή θέληση, βαθύτερες αλλαγές.. Έτσι και αλλιώς σε ευρύτερες γεωγραφικές ή πολιτικές περιοχές εμφανίζονται φαινόμενα ντόμινο, όπως πχ στην Λ Αμερική, και αλλού.

Κάτι τελευταίο. Από άλλη πλευρά, την ΔΗΜΑΡ, εμφανίζεται αντίθετα μια καταστροφολογία για την ιδέα εξόδου, ανάλογη με την προπαγάνδα του αστικού μπλοκ. Και αυτό είναι υπερβολή και λαθεμένο. Δεν προκρίνουμε την έξοδο, αλλά αν οι συνθήκες το φέρουν, πχ μια διάλυση της ΕΕ με πρωτοβουλία της Γερμανίας, ή άλλων χωρών (Ισπανία, Ιταλία κτλ), θα μπορέσουμε να ζήσουμε. Θα περάσουμε μια δύσκολη μεταβατική περίοδο, θα χρειαστούν θυσίες αλλά αργά ή γρήγορα θα επακολουθήσει μια ανάπτυξη. Το ζήτημα είναι ποιά πολιτική δύναμη θα χρεωθεί την αρχικά δύσκολη ή και πολύ δύσκολη μεταβατική περίοδο.

Δ) ποιά είναι η προοπτική;

Η αριστερή κυβέρνηση είναι μια μεταβατική περίοδος. Το παλιό έχει πεθάνει αλλά το καινούργιο δεν έχει ακόμα γεννηθεί⁶. Στην ημερήσια διάταξη της αριστερής κυβέρνησης δεν είναι ο σοσιαλισμός, αλλά η υλοποίηση μια σειράς άμεσων, μεταβατικών μέτρων. Ποιά είναι η ιδέα;

Η ιδέα και ο στόχος είναι η Αριστερά, σε συνθήκες οξυμένων ταξικών συγκρούσεων, να πάρει σταδιακά όλην την πολιτική εξουσία, και με μια σειρά βήματα και ανάλογα με τις διεθνείς εξελίξεις, να ανοίξει το δρόμο για τον σοσιαλισμό, που φυσικά -επαναλαμβάνουμε- είναι μια διεθνής υπόθεση. Όσοι βαυκαλίζονται με την ιδέα του σοσιαλισμού σε μια χώρα, προφανώς δεν διδάχτηκαν τίποτα από την ιστορία του 20ου αιώνα..

Πώς μπορεί να γίνει αυτό;

Ο λαός θα αποφασίζει τα βήματα ανάλογα με την πείρα του, και με τους κατάλληλους τρόπους πχ εκλογικές αναμετρήσεις, ή δημοψηφίσματα και άλλες μορφές άμεσης δημοκρατίας. Θα υλοποιούνται μόνο τα μέτρα που συγκεντρώνουν λαϊκή πλειοψηφία. Θα υπάρχει δυνατότητα πισωγυρίσματος, ουσιαστική στην αρχή, όσο ο συσχετισμός δυνάμεων είναι εύθραυστος, και ασταθής η ταξική ισορροπία, τυπική αργότερα όταν περάσει όλη η εξουσία στον κόσμο της εργασίας. Πάντως και τότε τυπικά θα υπάρχει η δυνατότητα σχηματισμού αστικής κυβέρνησης αν κερδίσει λαϊκή πλειοψηφία, πράγμα μεν δύσκολο, αλλά δυνατό. Αν από την άλλη οι διεθνείς εξελίξεις δεν οδηγήσουν σε ένα φαινόμενο ντόμινο με κυβερνήσεις της Αριστεράς -όχι κεντροαριστεράς -, τότε η μεταβατική εξουσία δύσκολα θα κρατηθεί και πιθανά να πισωγυρίσουμε σε αστική διακυβέρνηση. Αλλά και σε αυτήν την περίπτωση οι λαϊκές κατακτήσεις δεν θα είναι εύκολο να ξηλωθούν, και εν πάση περιπτώσει, αν αυτό γίνει ομαλά και χωρίς αντιδημοκρατικές εκτροπές⁷, θα έχει μπει μια υποθήκη για μεταγενέστερες προσπάθειες.

Αυτό πείτε το όπως θέλετε, δημοκρατικό, ή ειρηνικό δρόμο. Αρκεί να μην υπάρχουν αυταπάτες .Η ταξική σύγκρουση θα είναι οξυμένη, θα υπάρχει ίσως και κίνδυνος αντιδημοκρατικής εκτροπής που πρέπει να αντιμετωπιστεί αποφασιστικά. Αλλά είναι ο πιο ρεαλιστικός και πιθανός δρόμος σήμερα, στον 21ο αιώνα, με τα σημερινά χαρακτηριστικά του κόσμου της εργασίας, και το επίπεδο του πολιτικού πολιτισμού που έχει κατακτηθεί. Που δεν θα καταστρέψει τις κατακτήσεις τις αστικής δημοκρατίας, αλλά θα τις διευρύνει, θα τους αλλάξει ταξικό πρόσημο. Όσοι ονειρεύονται μορφές κινητοποίησης των εργαζομένων που δεν αντιστοιχούν σε αυτά τα χαρακτηριστικά θα παίζουν όλο και μικρότερο ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις.

Υπάρχει κίνδυνος να ξεφτιλιστούμε⁸ από δικές μας αδυναμίες; ναι υπάρχει.

Υπάρχει κίνδυνος να μας τσακίσει ο αντίπαλος αξιοποιώντας την τεράστια πίεση από το κεφάλαιο, τις αγορές , τα ΜΜΕ που είναι όλα εχθρικά, ή και την άκαιρη πίεση από τα αριστερά⁹;ναι υπάρχει.

Υπάρχει κίνδυνος ο λαός να μας γυρίσει την πλάτη, απογοητευμένος από τις δυσκολίες ενώ περιμένει μια “εύκολη επιστροφή στο πριν του 2008”; ναι υπάρχει.

Είναι όμως αυτός λόγος να μην αξιοποιήσουμε την ευκαιρία και να μην προχωρήσουμε; νομίζω πώς όχι.

Αλλά αυτό δεν εξαρτάται τόσο από την θέληση μας όσο από την θέληση του λαού που μπαίνει δραματικά στο προσκήνιο. Όποιος δεν το καταλαβαίνει ...

σημειώσεις

1Για μια κριτική στην πολιτική της ΑΝΤΑΡΣΥΑ εκ των έσω δες http://seisaxthia.wordpress.com/2012/05/18/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AD%CE%BC%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%81%CF%83%CF%85%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BD-%CE%BA/

2http://aristeroblog.gr/node/830

3Αποτελεί ειρωνεία η σχέση κάποιων με τους μπολσεβίκους και τον Λένιν. Ακολουθούν εντελώς δογματικά θέσεις του που απορρίφθηκαν από την ζωή, πχ η περιφρόνηση της λαϊκής πλειοψηφίας, ή η μη ωριμότητα του κομμουνισμού στον 20ο αιώνα, αλλά απορρίπτουν θέσεις τους που έχουν επιβεβαιωθεί δηλαδή ότι οι μάζες πρέπει να διδάσκονται με την ίδια τους την πείρα, ότι το πρόγραμμα δεν καθορίζεται εγκεφαλικά αλλά με βάσει την πολιτική ωριμότητα των μαζών κτλ.

4Πχ http://www.aristerovima.gr/blog.php?id=3479, Γ Ρούσης, Άμεση έξοδος από την ΕΕ, ή βαρβαρότητα

5Και άλλοι οικονομολόγοι όπως ο Καζάκης, Λαπαβίτσας κτλ

6Φυσικά αριστερή κυβέρνηση δεν αποκλεέειι και προσπάθεια συνεργασίας ή έστω ανοχής και από μερίδα αστικών δυνάμεων, πχ σήμερα ίσως χρειαστεί ανάλογα με τον συσχετισμό δυνάμεων ανοχή από τους Ανεξάρτητους Έλληνες για την ακύρωση του μνημονίου, ενώ σε μια μεταγενέστερη φάση που κρίνονται άλλα ζητήματα οι συμμαχίες θα αναδιατάσσονται.

7Αυτό δεν αποτελεί ευχή, αλλά απαιτεί συγκεκριμένα μέτρα από την αριστερή κυβέρνηση. Η Βενεζουέλα του Τσάβες είναι ένα καλό παράδειγμα, για το πως η λαϊκή κινητοποίηση ματαίωσε απόπειρα πραξικοπήματος.

8Σύμφωνα με την διατύπωση του Μαρξ

9Και στην Χιλή το 1973, και στην Ισπανία του λαϊκού μετώπου, μια από τις αιτίες της ήττα ήταν η τυχοδιωκτική δράση του αριστερισμού, που μη κατανοώντας το συσχετισμό δυνάμεων αποδυνάμωνε την αριστερή κυβέρνηση και τρόμαζε ταλαντευόμενα μεσαία στρώματα καταστρέφοντας την εύθραυστη ταξική ισορροπία.